اثر عملیات شاس در مخزن سد سفیدرود بر رودخانه پایین دست

نویسنده

استادیار، گروه آبیاری و زهکشی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، پاکدشت

چکیده

بهره برداری از مخزن سد سفیدرود در سال 1341 آغاز شده است. پس از گذشت دو دهه 800 حدود میلیون متر مکب از ظرفیت آن در اثر رسوبات ته نشین شده، کاهش یافته که باتوجه به ظرفیت کل مخزن (1800 میلیون متر مکعب) حدود 45 درصد از ظرفیت مفید آن بر اثر رسوبات غیرقابل استفاده است. سازمان آب گیلان برای احیاء ظرفیت مخزن و پیش گیری از روند کاهش ظرفیت از سال 1359 اقدام به انجام عملیات شاس نموده و این عملیات هر سال در فصل غیرآبیاری انجام می شود. در تحقیق حاضر اثر عملیات شاس برای رسوب زدایی از مخزن، بر رودخانه پایین دست مطالعه شده است. برای انجام این مطالعه از مدل 6-HEC استفاده شد. نتایج نشان می دهد که دبی جریان در طول مدت عملیات شاس برای انتقال سیلت و ماسه کافی نیست و درنتیجه این رسوبات در قطعات بالادست سدهای انحرافی تاریک و سنگر ته نشین شده و در فصل آبیاری به کانال های آبیاری و زمین های کشاورزی منتقل می شوند. در شرایط فعلی روش یائگ - yang - بهتر از سایر روشهای برآورد انتقال رسوب مورد استفاده در مدل 6-HEC می باشد. برای کاهش رسوب در پایین دست سد سفیدرود باید در طول فصل عملیات شاس تخلیه آب با شدت بیشتر انجام شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effects of flushing operation in Sefidrud reservoir on the downstream river

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Majafi shahri
چکیده [English]

The sefidrud Dam was constructed and made operational in Iran in 1962. The reservoir lost a considerable amount of its storage capacity in the first two decades of its operation when about 800 MCM sediment deposited in it and by considering the total capacity, 1800 MCM, the live storage capacity was reduced by 45 percent in 1980. The Gilan Project Authorities have attempted to recreate the reservoir capacity by removal of deposited sediments through flushing operation. Thus, they have started this process in 1980 and still it is being practiced every year. In this research, the effects of flushing operation on the river reach downstream of the reservoir have been studied. For this purpose the HEC-6 model was adopted. The results of the model application show that the releases during flushing operations are inadequate to transport silt and sand particles, consequently, these settled sediments are being transported to irrigation canals and agricultural lands. In the prevailing situation in Sefidrud River, the Yang’s method can perform better that the other sediment transport equations being used in HEC-6. Finally, it is concluded that higher releases during flushing operations are required to reduce sedimentation and its consequences in Sefidrud river.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Flushing Operation
  • river
  • sedimentation
  • Sefidrud